روزنامه فرانسوی لوموند در مقاله ای تحقیقی که در شمارۀ روز پنجشنبه ۶ اکتبر خود به چاپ رسانده، به تحلیل شرایط کنونی سوریه و نقش و جایگاه بشار اسد در این کشور پاره پاره شده طی بیش از پنج سال جنگ داخلی پرداخته است.
در این مقاله، بشار اسد به عنوان "یک پادشاه بی رقیب در صحنه داخلی، ولی بدون قدرت یک پادشاه" توصیف شده است. لوموند مینویسد که مداخله روسیه در جنگ داخلی سوریه، رژیم اسد را نجات داده، اما دیکتاتور حاکم بر سوریه را در صحنه سیاسی به پدرخوانده‌های خود، خصوصاً روسیه وابسته کرده است. با این وجود، اسد تلاش می کند تا از ضعف‌های متحدین و مخالفانش برای ماندن در قدرت استفاده کند.
لوموند مینویسد: اسد همواره به خود باور و ایمان داشته و روی خود حساب می کند. او بر این باور است که سیاست زمین‌های سوخته که از ۵ سال پیش در سوریه آغاز کرده، در نهایت به سود او تمام خواهد شد و در عمل میتوان گفت که وی در این باره خیلی اشتباه نکرده است.
مداخله و حملات روسیه سودای مخالفان رژیم اسد را ناامید کرده است
لوموند مینویسد که از ۱۲ ماه گذشته و از هنگام مداخله روسیه، رژیم سوریه در صحنه نبرد و همچنین در صحنه دیپلماتیک جان تازه‌ای به خود گرفته است. در واقع طی این ماه ها هواپیماهای جنگنده و بمب افکن‌های روسیه با حملات گسترده و پی درپی خود، سودای گروه های عمدۀ مسلح مخالف رژیم را به نا امیدی و یأس برای آنها و امید برای بشار اسد تبدیل کرده‌اند. حملات و حضور روسیه در سوریه و در همان حال کم رنگ شدن حمایت های پدرخوانده های عرب و ترک گروه‌های مسلح مخالف، مشکلات زیادی را در صحنه عملیات برای گروه "جیش الفتح" که عمدتاً از گروه‌های سلفی و جهادگرای "احرارالشام" و "فتح الشام"(جبهه النصره سابق) تشکیل شده، ایجاد کرده است.
حلب و غوطه در حال فرو افتادن به دست نیروهای بشار اسد
حضورهزاران شبه نظامی شیعه ایرانی، عراقی و لبنانی و حتی افغانی جان و امید تازه‌ای به نیروهای دولتی سوریه بخشیده است. نیروهایی که طی سال ها جنگ خسته و فرسوده شده بودند. اجماع این نیروها و حمایت گسترده نیروی هوایی روسیه محاصره بخش شرقی حلب را کاملاً امکان پذیر ساخته است. شورشیان در بخش شرقی حلب در محاصره بسیار شدید نیروهای رژیم سوریه و متحدان آن قرار گرفته‌اند و طی این مدت زیر باران بمب‌های روسی و سوری، آنان توان مقاومت خود را به تدریج از دست میدهند. در همین حال مقاومت شورشیان در مقر بسیار مهم آنها، "غوطه" واقع در حومه دمشق، با حملات شدید نیروهای ارتش و شبه نظامیان متحد اسد و زیر آتش بمب‌های هواپیماهای سوخوی روسی در حال از هم پاشیدن است.
پدرخوانده‌های منطقه‌ای مخالفان سوریه در برابر دخالت روسیه ناتوان شده‌اند
لوموند می نویبسد به رغم اظهار نظرهای برخی از ناظران بین‌المللی، مداخله و حضور گسترده و تعیین کننده روسیه در صحنه نبرد داخلی سوریه، موجب منطقه ای شدن جنگ سوریه نشده است. به غیر از برخی مخالف‌های لفظی، هیچکدام از پدرخوانده‌های منطقه‌ای گروه‌های مسلح اپوزیسیون نتوانسته‌اند موضوع حضور روسیه در سوریه را زیر پرسش برده و آن را به چالش بکشند.
آمریکا در سوریه دست بالا را ندارد
در همین حال، توان آمریکا در مجادله و گفتگو با روسیه درباره سوریه به قدری تحلیل رفته که این کشور فقط با ارسال تعداد اندکی از کاروان‌های کمک‌های بشردوستانه برای شهرهای تحت محاصره نیروهای سوریه و آتش‌بس‌های بسیار کوتاه و بدون نتیجه، دل خوش کرده است و در نهایت روز سوم اکتبر تعلیق گفتگوهای خود با مسکو را اعلام کرده است.
عربستان سعودی در مشکلات خود غرق شده است
عربستان سعودی که همواره سوریه و متحدان رژیم اسد را تهدید کرده است، آنقدر در جنگ یمن و مشکلات مالی ناشی از سقوط قیمت نفت گرفتار شده که به نظر نمی‌آید که توان آن را داشته باشد که تهدیدهای خود را در سوریه عملی کند.
اردوغان، بدون سر و صدا از دشمنی با بشار اسد دست برداشته است.
در مورد ترکیه، اینطور به نظر میرسد که ضربه ناشی از کودتای ۱۵ ژوئیه دوستی صمیمانه بین ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان را پی ریخته است. در همان حال، این موضوع چرخشی رادیکال در رویکرد ترکیه نسبت به سوریه ایجاد کرده است. اردوغان که طی سال‌های اخیر دشمن قسم خورده بشار اسد و رژیم او بوده، بدون سر و صدا خود را کنار کشیده است.
چالش مشروعیت اسد نزد ژنرال‌ها و بلندپایگان علوی
در چنین شرایطی، پس از ۵ سال جنگ سخت و سهمگین، به نظر میرسد که ابرهای تیره به تدریج از افق دید بشار اسد کنار میروند. اما این پیروزی نسبی برای بشار اسد هزینه بزرگ دیگری دارد و آن وابستگی شدید دیکتاتور سوریه به متحدان خارجی خود، از جمله روسیه و ایران میباشد. این وابستگی چالش دیگری را برای اسد ایجاد میکند و آن چالش مشروعیت، نه در نگاه مخالفان، بلکه این بار نزد ژنرال ها و شخصیت‌های علوی که طی این مدت روابط بسیار نزدیکی را با مسکو، تهران و حزب الله لبنان ایجاد کرده اند؛ روابطی که به آنان قدرتی میدهد که بشار اسد را دیگر جدی نگیرند و صرفاً او را برای خالی نبودن فضای سیاسی کشور حفظ کنند، البته بدون آنکه فرامین او را به مرحله اجرا گذارند.
ژنرال "سهیل الحسن" ملقب به "ببر"، از اسد تمکین نمی‌کند
لوموند مینویسد: پاره پاره شدن سرزمین سوریه و نیاز به استحکام بخشیدن به ارودی وفاداران رژیم، موجب پیدایش ژنرال‌های معروفی در سوریه شده که بشار اسد را در سایه قرار داده‌اند. نمونه این ژنرال‌ها، "سهیل الحسن" ملقب به "ببر" است؛ او فرمانده یکی از واحدهای نظامی برگزیده "الیت" سوریه است که در نبردهای بسیاری از جمله در "حمس" و "حلب" پیروزی‌های چشم‌گیری داشته است.
با وجودی که این ژنرال، به اعمالی همچون قاچاق و راهزنی مسلحانه دست یازیده است، اما هیچ کسی جرئت نمی کند نازک تر از گل به او بگوید. او به خود اجازه میدهد که به استاندار "حمس" که مستقیماً از سوی بشار اسد نصب شده، بدون هیچ واهمه‌ای بد وبیراه بگوید. او نمونه‌ای از ژنرال‌هایی است که در سوریه از هرگونه تعرض مصون بوده و همانند یک شاه محلی هرآنچه اراده می کند انجام میدهد.
به همین روال، در استان "دیرالزور"، ژنرال دروز، "عصام زهرالدین" از قدرت فوق العاده ای برخورداربوده و در منطقه خود حرف آخر را میزند.
حزب‌الله خود را در سوریه صاحب خانه میداند
در همین حال، رفتار حزب الله لبنان که مقر آن در منطقه "حلب" در هتل "مونت رزا" مسقرشده بسیار شایان توجه است. افسران و سربازان سوری اجازه ورود به مقر حزب‌الله در سوریه را ندارند. حزب الله به نیروهای ارتش رژیم سوریه بسیار بدبین است و میگوید برخی از آنها با اپوزیسیون سوریه ارتباط اطلاعاتی دارند. آنها را بی کفایت میداند. حزب الله در سوریه کاملاً خودمختار است و خود را یکی از ناجیان بدون چون و چرای رژیم سوریه میداند و به طریقی خود را صاحب خانه میداند.
لوموند می نویسد: اسد ظاهراً قدرت دارد، اما بسیاری از مقامات بلندپایه سیاسی و نظامی و با نفوذ سوریه از او تمکین نمی‌کنند. یکی از آنها "یک ژنرال علوی" که نام خود را فاش نساخته چنین میگوید: من اگر مبارزه میکنم، نه برای این احمق (بشار اسد) بلکه برای خودم است؛ برای حفظ جان و موقعیت خودم مبارزه میکنم، نه بشار اسد.
افسر دیگری میگوید که بشار اسد برای او کسی حساب نمیشود و او فقط به " ایرانی ها" حساب پس میدهد.
بشار اسد در چنگال روسیه
لوموند مینویسد که در ۱۸ ژوئن ۲۰۱۵، ژنرال "سرگئی شایگو" وزیر دفاع روسیه، بدون خبر قبلی وارد کاخ ریاست جمهوری سوریه میشود. بشار اسد به او میگوید که چه بازدید شگفت‌آور و خوشایندی است، اسد انتظار نداشته که وزیر دفاع روسیه سرزده وارد محل رسمی اقامتش شود.
اما صحنه بعدی در اکتبر سال ۲۰۱۵ رخ داده است. اسد به مسکو فراخوانده شده، تنها و بدون هیچ مشاوری بر خلاف آنچه رسم و رسوم معمول دیپلماتیک است. تصاویر تلویزیونی اسد را در برابر وزیر دفاع روسیه و دو مقام دیگر روسیه در وزارت دفاع روسیه نشان میدهد. این موضوع به صراحت نشان میدهد که بشار اسد برای ادای توضیحات و احتمالاً توجیه برخی دستورات به مسکو احضار شده است.
روسیه و ایران، رژیم بشار اسد را حقیر میدانند
لوموند مینویسد که مسکو برای بلند پروازی‌های بین‌المللی خود به بشار اسد نیاز دارد و بشار اسد نیز به این موضوع پی برده است. یک دیپلمات غربی میگوید که روس‌ها میدانند که بشار اسد خطرناک است، ممکن است روزی روس‌ها او را رها کنند؛ بشار اسد در یک حادثه رانندگی کشته شود...اما نه به این زودی؛ برای اینکه روس ها برای اینکه دست بالا را در برابر آمریکا داشته باشند، به اسد نیاز دارند.
یک کارشناس مسائل سوریه به لوموند میگوید که روس‌ها و ایرانی‌ها رژیم اسد را رژیمی حقیر و خفت‌بار میدانند و این موضوع کاملاً احساس میشود، اما فعلاً منافع آنها اجازه نمیدهد که اسد را از دور خارج کنند؛ برای اینکه آنها معتقدند در شرایط فعلی، بدون او تمام رژیم فرو خواهد ریخت.
رویکردهای متضاد بین مسکو و تهران
لوموند در بخش دیگری از این مقاله تحلیلی به برخی از رویکردهای متضاد بین دو پدر خوانده رژیم بشار اسد، یعنی روسیه و ایران میپردازد..یکی از این تضادها، رویکرد متضاد این دو در قبال اسرائیل است. اسرائیل که بز سیاه برای آیت‌الله‌های ایران محسوب میشود، روابطی تقریباً دوستانه با مسکو دارد و به طور دائم با روسیه تماس دارد. لوموند مینویسد: پس از یکی از همین تماس‌ها بود که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه با استقرار یک پایگاه تدارکاتی سپاه پاسداران در بلندی‌های جولان در مرز اسرائیل مخالفت کرد.
رادیو فرانسه
رادیو فرانسه
